Çekmezlik Uygulamaları

Aruklar Tekstil A.Ş. Bursa/Kestel Bölgesi’ndeki (KOSAB) entegre tesislerinde siz değerli müşterileri için, apre, boya, şardonlama, makaslama, yanmazlık, fırçalama, zımparalama vb uygulamaları yapmaktadır. Şirketimiz ve hizmetlerimiz hakkında daha detaylı bilgi almak için Aruklar Tekstil İletişim Hattı: 0224 331 72 72 nolu telefonu arayabilir veya info@aruklartekstil.com.tr adresine e-posta gönderebilirsiniz..

Apre İşlemleri: Apre, tekstil ürünlerinin; kullanım özelliklerini, tutumunu ve görünümünü geliştirmek veya ürüne katma değer sağlayacak; yanmazlık, buruşmazlık, parlaklık, yeni haslık özellikleri, koku ve kir tutmazlık gibi kimyasal özelikler veya kumaşın makaslama gibi işlemlerden oluşan mekanik apre ile yeni görünüm özellikleri kazandırmak amacı ile genellikle boyama işleminden sonra yani satışa sunmadan önce yapılan en son işlemlere denir. Apre işlemlerine bitim (son) işlemleri de denir.

Apre, en temelde boyacılık, örmecilik ve dokumacılık gibi sektörlerde kumaşı istenen hale getirme amaçlı olarak kullanılan maddeyi ifade eder. Kumaş veya derinin göreceği işlemlere hazırlanması sürecinde temizlenmesi, parlatılması, cilalanması, düzeltilmesi ve kimyasal emdirilmesi gibi süreçlere apre denir. Aprenin faaliyet alanı ve nitelikleri değişkenlik gösterir. Tekstil ürünlerinin görünümünü farklılaştırmak, kullanım niteliklerini geliştirmek, yeni görünüm özellikleri kazandırmak aprenin alanına girer. Örneğin, bir kumaşa yanmazlık ya da kırışmazlık özelliği kazandırmak ya da derinin parlaklığını artırmak, kir tutmaz nitelik kazandırmak aprenin alanına girer. Boyama işleminden sonraki, yani satış öncesi son süreci ifade eden aprenin mekanik (kuru) apre ve kimyasal (yaş) apre çeşitleri bulunur. Bunlar; şardonlama, fırçalama, makaslama, kayganlaştırma ve zımparalama gibi işlemleri kapsar. Kuru apre, ürünlere kuru hâlde yapılan işlemlerdir. Kesme, traşlama ya da tüylendirme gibi mekanik etkileri içerir ve süreç boyunca herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. Makaslama, sanfor, fikse yani çekmezlik apresi, presleme, dekatür gibi işlemler mekanik aprenin alanına girer. Kimyasal aprede ise apre materyalleri su ve benzeri bir sıvıda ürüne aktarılır ve aynı sırada bu materyaller kimyasal bağlarla bütünleştirilir. Sentetik apresi, antiseptik apre, kir tutmaz apre, su geçirmez apre, güve yemez özellikli apre ve yumuşaklık apresi kimyasal apre sınıfındakilerin başlıcaları arasında yer alır. Süreçler apre çeşidine göre farklılaşmakla birlikte, amaca uygun en iyi neticeleri almak esastır. Örneğin, şardonlama yani tüylendirilmiş yüzey görünümü, yakma işleminin tersi bir durumdur ve şardonlama ile ürünün ısı yalıtımı özelliği artar. Ayrıca ürün, daha dolgun ve yumuşak bir doku kazanır. Tekstil malzemelerine yumuşaklık kazandırmak için yapılan kayganlaştırma apresi ise kimyasal apre kategorisindedir. Bunda mekanik aprede sağlanandan çok daha etkileyici bir yumuşaklık elde edilir. Hangi işlemin uygulanacağı tekstil ürünün türüne ve kullanım amacına göre belirlenir.

Apre işlemleri iki konu dikkate alınarak sınıflandırılabilir:

1. Elyafın cinsi ve kalitesine göre apre işlemleri,
2. İşlemin yapılış şeklini dikkate alarak apre işlemleri,

Bunlarda kendi aralarında ayrılırlar;

1. Elyafın cinsi ve kalitesi dikkate alınarak yapılan apre işlemleri:
2. a) Selüloz esaslı mamullere yapılan apre işlemleri,
3. b) Protein esaslı mamullere yapılan apre işlemleri,
4. c) Sentetik esaslı mamullere yapılan apre işlemleri,
5. İşlemin yapılış şeklini dikkate alarak yapılan apre işlemleri:
6. a) Mekanik apre (kuru apre),
7. b) Kimyasal apre (yaş apre),

Mekanik (Kuru) Apre: Bastırma, kesme, tüylendirme, traşlama, zımparalama gibi mekanik etkilerle, büyük çoğunlukla mamule kuru halde yapılan apre işlemleridir. Bu işlemler sırasında herhangi bir kimyasal madde kullanılmadığından, kimyasal bir bağ söz konusu değildir. Bazı durumlarda mamule işlemler sırasında, su ve yardımcı maddeler etki ettirilirse de aplikasyon söz konusu olmadığından kimyasal bir bağda meydana gelemez. Şardonlama, makaslama, zımparalama, fırçalama, sanfor, kalandırlama, mangıllama, krinkıl apresi, plise ve kalıcı ütü apresi, gofre apresi, fikse (çekmezlik apresi), dekatür, presleme, ratine ve hav polisaj (hav parlatma) apresi, kalıplama gibi apreler mekanik apre sınıfına girer.

Kimyasal (Yaş) Apre: Herhangi bir aplikasyon yöntemine göre, apre maddeleri, bir sıvı içinde (genellikle su) çözünmüş olarak mamule aktarılır ve bu sırada, apre maddeleri mamule; hidrojen köprüleri, vandervals kuvvetleri veya moleküllerin dipol çekim kuvvetleri şeklinde kimyasal bağlarla bağlanır. Not: Bazı hallerde apre maddesi sentetik olarak üretilen elyafa bir kopolimer olarak katılabilir. Yumuşaklık apresi, sentetik apresi, dolgunluk apresi, antiseptik apre, kir itici apre, su geçirmez apre, su itici apre, yanmazlık apresi, buruşmazlık apresi, saydamlaştırma apresi, keçeleşmezlik apresi, güve yemezlik apresi, antipilling apresi başlıca kimyasal yani yaş apre türleridir.

Şardonlama: Dokuma ya da örme kumaşların ipliklerinin içerisinden liflerin çekilerek kumaş yüzeyine çıkarılması ve böylece tüylendirilmiş yüzeyli bir kumaş görünüşü oluşturulmasıdır. Kısacası; kumaş yüzeyinin mekanik etkilerle tüylendirilmesi işlemine şardonlama denir. Yakma işleminin tam tersi bir işlemdir. Enlemesine açık durumdaki kumaş, dönen doğal veya metalik ince teller ya da zımpara kaplı dönen silindirler ile aksi yönde geçirilir. Bu işlem sırasında, kumaşı oluşturan ipliklerin içinden lifler dışarı doğru çekilerek kumaşın yüzeyi tüylendirilir. Yün, pamuk, poliester ve poliakrilnitril mamüllere yoğun olarak, rayonda nadiren tercih edilir. İpeğe uygulanmaz. Son yıllarda pamuklu örme kumaşlarda yoğun olarak uygulanmaktadır. Birçok şardonlu kumaş şardonlamadan sonra tek yönde fırçalanarak kesin bir yön kazandırılır. Böylece şardonlu yüzey daha üniform (düzenli) bir hal alır. Şardonlama ile; mamülün ısı yalıtma özelliği artar; dolgun ve yumuşak bir tutum kazandırılır; doku şeklini ve deseni kısmen örterek, renkler arasındaki geçiş kibarlaştırılır; doğal, su ve leke itici özellikler verir; gevşek dokunmuş kumaşı gizler. Battaniye, palto, manto gibi mamullerde şardonlama yapılır.

Makaslama: Kumaş yüzeyindeki hav tüycüklerini tamamen uzaklaştırmak ya da bunları belirli bir yükseklikte, düzgün bir seviyede kesmek amacı ile yapılır. Makaslama bir çok durumda şardonlamayı izleyen bir kuru (mekanik) apre türüdür. Makaslamada kumaş kalınlığının hep aynı olması istenir. Kumaşın ters yüzünde düğümler varsa, makaslama sırasında, kumaş düğümler yüzünden fazla kalkacağından kesilecektir.

Fırçalama: Kumaş yüzeyinde, şardon ve makaslamadan sonra liflerin kalmasını engellemek için yapılan mekanik (kuru) bir apre işlemidir. Fırçalamada dönen etkili fırçalar kullanılır. Fırçalamadan sonra kumaş parlaklık, yumuşaklık kazanır. Fırçalama; dokuma; örme, dantel yapılı kumaşlarda uygulanabilir. Fırçalama; kumaş yaş ve kuru durumda yapılabilir. Kuru fırçalamadan önce kumaş buharlamadan geçer. Yaş fırçalamada kumaş girişte ıslatılır.

Zımparalama (Süedleme): Dokuma kumaş yüzeyinin, süed tuşesi ve görünümü kazandırılması amacı ile, çok ince bir şekilde tüylendirilmesidir. Özellikle 1990’lı yılların başlarından itibaren, şeftali tüyü apresi adı altında yeni bir moda efekti olmuştur. En basit şekli ile zımparalama, üzeri zımpara kaplı bir silindir üzerinden kumaşın geçirilmesi ile elde edilir.

Yumuşaklık (Kayganlaştırma) Apresi: Tekstil materyallerine yumuşak bir tutum vermek amacı ile yapılan kimyasal (yaş) apre türüdür. Mekanik etkilerle de yumuşaklık sağlansa da tatmin edici sonuçlar, yumuşatıcı maddelerin apre işlemi flottesine eklenmesi ile elde edilir. Yumuşatıcı maddelere avivaj maddeleri denir.